راهنمای سرمایه‌گذاری در بورس
اگر آماده سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار هستید، اما از اولین قدم‌هایی که باید هنگام سرمایه‌گذاری در بورس بردارید مطمئن نیستید، یا حتی نمی‌دانید چگونه وارد بورس شوید؛ از کارگزاری راهین نحوه سرمایه‌گذاری در بورس و آشنایی با سهام را به ساده‌ترین شکل ممکن بیاموزید. با ما همراه باشید تا با آموزش بورس به زبان ساده و نحوه سرمایه‌گذاری در بورس آشنا شوید.
نکاتی وجود دارد که باید قبل از سرمایه‌گذاری در بورس و برای شروع فعالیت در بورس بدانید. در ادامه این مقاله، یک راهنمای گام به گام برای سرمایه‌گذاری پول در بورس اوراق بهادار آورده شده است تا با اطمینان کامل‌تری وارد بازار سرمایه شوید.
بورس چیست و چرا باید در بورس فعالیت کنیم؟
بورس بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می‌گیرد. ساده‌تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله‌ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.
بازار سهام مجموعه‌ای از بورس‌ها است که در آن اوراق بهاداری مانند سهام و اوراق خرید و فروش می‌شوند. در ایران چهار نوع بورس فعال هستند که شامل بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی است.
برای عضویت در بورس باید ابتدا برای ثبت‌نام در بورس اقدام کرده و به این ترتیب اولین مرحله دریافت کد بورسی است.
اما کد بورسی چیست؟
همانطور که وقتی شما به بانک جهت افتتاح حساب مراجعه می‌کنید و یک شماره‌حساب انحصاری برای شما صادر می‌گردد و هیچ‌گاه شماره مزبور با فرد دیگری یکسان نخواهد بود، زمانی که شما تصمیم به سرمایه‌گذاری در بورس می‌گیرید با انجام مراحلی یک کد بورسی انحصاری دریافت خواهید کرد. درواقع کد بورسی همانند کد ملی برای هر فرد منحصربه‌فرد است و تا زمانی که این کد تعریف نگردد شما نمی‌توانید در هیچ نهادی اقدام به سرمایه‌گذاری مستقیم نمایید و شخصاً به خریدوفروش اوراق بهادار بپردازید. لازم به ذکر است که به کد بورسی، کد سهامداری نیز می‌گویند.
برای این که کد بورسی خود را بگیرید باید ابتدا در سامانه سجام عضو شوید و بعد از دریافت کد سجام خود نسبت به احراز هویتتان در یکی از کارگزاری‌ها اقدام کنید تا بعد از آن بتوانید با عضویت در یک کارگزاری مثل کارگزاری راهین از طریق پنل معاملات برخط، معاملاتتان را در بورس اوراق بهادار انجام دهید.
دقت داشته باشید که با خرید یک سهم شما مالک آن سهم می‌شوید و مالکیت سهام نشان‌دهنده سهامدار عادی بودن در آن شرکت است.
گاهی این حق سهام به سهامداران این امکان را می‌دهد تا در مورد مسائل شرکت رای دهند و اکثر شرکت‌ها به ازای هر سهم یک حق رای به خریداران سهام می‌دهند.
سرمایه‌گذاران دارای سهام در پرتفوی خود امکان افزایش ارزش دارایی را دارند و وقتی ارزش سهامی افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذار، سود بازار را به دست می‌آورد.
سرمایه‌گذاران تازه کار باید توجه داشته باشند که برای تامین سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار دو راه وجود دارد: پرداخت سود سهام و فروش سهام با افزایش ارزش بازار.
مفاهیم اولیه بورس را بشناسید
بازار سهام مانند فروشگاه مواد غذایی نیست؛ در بازار سرمایه شما باید برای خرید و فروش سهام بعد از ثبت‌نام در بورس، از طریق یک کارگزاری معاملات خود را انجام دهید.
از طرف دیگر، اگر می‌خواهید نحوه معامله سهام را بیاموزید، باید سهام بورس و حداقل برخی اطلاعات اساسی در مورد عملکرد معاملات سهام را درک کنید. در ادامه با این این مفاهیم اولیه آشنا می‌شوید.
۱– سهام چیست؟
سهام، نشان‌دهنده مالکیت در شرکت یا شرکت‌هایی است که سهام خود را در دسترس سرمایه‌گذاران عمومی قرار داده‌اند. سهام نشان‌دهنده بهره مالکانه در یک شرکت است، به عنوان مثال اگر شما سهم یک شرکت پتروشیمی را بخرید، فقط بخش کمی از آن شرکت را در اختیار دارد و می‌توانید در موفقیت آن شرکت سهیم باشید.
به عبارت دیگر، برخی از شرکت‌ها به جای اینکه متعلق به یک فرد یا یک گروه خصوصی باشند، عمومی شدن را انتخاب می‌کنند، به این معنی که هر شخصی می‌تواند با خرید سهام یک شرکت به مالک بخشی از شرکت تبدیل شود.
انواع مختلف سهام برای سرمایه‌گذاری کدام یک هستند؟
سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار یکی از مهمترین مسیرهای موفقیت مالی بوده است. همانطور که در حال تحقیق درباره سهام هستید، احتمالا اسم انواع سهام را خواهید شنید.
انواع عمده سهام شامل:
- سهام عادی
- سهام ممتاز
- سهام نقدی
- سهام غیرنقدی
- سهام با نام
- سهام بی نام
- سهام انتفاعی
- سهام ترجیحی
- سهام موسس
- سهام عرضه اولیه یا IPO
۲– اصول بازار سهام
بازار سهام از بورس اوراق بهادار و فرابورس تشکیل شده است. سهام در واقع بخشی از ارزش یک شرکت بورسی است که توسط افراد در بورس خرید و فروش می‌شود و به عبارتی بورس روند عرضه و تقاضا و به طور مستقیم قیمت هر سهام را ردیابی می‌کند.
این روزها همه کارهای معاملاتی بورس توسط کارگزاری‌ها به صورت آنلاین انجام می‌شود. در واقع این کارگزاری است که از طرف شما با بورس اوراق و معاملات معامله می‌کند. در ادامه با اصول بازار سرمایه آشنا می‌شوید.
۳– درک بازار سهام
وقتی بعد از ثبت‌نام و عضویت در بورس اوراق، بالا و پایین رفتن ارزش سهام‌ها را می‌بینید، در واقع با یکی از شاخص‌های عملکرد بازار روبرو شده‌اید که نمایانگر بازار به عنوان یک کل یا بخش خاصی از بازار است.
سرمایه‌گذاران با استفاده از شاخص‌ها می‌توانند عملکرد پرتفوی خود را ارزیابی کنند و در برخی موارد تصمیمات خاصی برای معاملات سهام خود بگیرند.
همچنین می‌توانید از طریق صندوق‌های قابل معامله در بورس یا ETF در شاخص کل سرمایه‌گذاری کنید. این صندوق‌ها، شاخص یا بخش خاصی از بازار را ردیابی می‌کنند.
۴– اطلاعات معاملات سهام
به اکثر سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که سبد متنوعی از سهام یا وجوه شاخص سهام بسازند و آن را در شرایط خوب و بد نگه دارند. اما سرمایه‌گذارانی که کمی بیشتر فعال هستند معمولا در معاملات سهام حضور پررنگ‌تری دارند.
هدف معامله‌گران سهام بورس، سرمایه گذاری در رویدادهای کوتاه مدت بازار برای فروش سهام با سود یا خرید سهام در پایین‌ترین قیمت ممکن است. برخی از معامله گران سهام معامله‌گر روز هستند، به این معنی که چندین بار در طول روز خرید و فروش می‌کنند. برخی دیگر معامله‌گران فعالی هستند که ماهانه ده‌ها معامله یا بیشتر انجام می‌دهند.
سرمایه‌گذارانی که به صورت جدی سهام معامله می‌کنند، تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌دهند و اغلب ساعاتی از روز را به پیگیری روند بازار اختصاص می‌دهند. آنها با استفاده از ابزارهای تحلیل بازار بورس برای ترسیم حرکت سهام، در تلاش هستند بهترین فرصت‌ها و روندهای مثبت معاملاتی را به دست آورند.
۵– بازارهای گاوی در مقابل بازارهای خرسی
قطعا وقتی پیاده‌روی می‌کنید دوست ندارید سر راهتان خرس ببینید، بازار خرسی (Bear market) به معنای کاهش قیمت سهام است. در این بازار آستانه‌های متفاوت است اما به طور کلی کاهش سود این بازار حدود ۲۰ درصد یا بیشتر است.
بازارهای گاوی (Bull market) را بازارهای خرسی دنبال می‌کنند و بالعکس، هر دو اغلب نشانه شروع الگوهای اقتصادی بزرگ‌تر هستند. به عبارت دیگر، بازار گاو نر به طور معمول به معنی اعتماد به نفس سرمایه‌گذاران است که نشانگر رشد اقتصادی است. یک بازار خرس نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران در حال عقب‌نشینی هستند و این مساله نشان می‌دهد اقتصاد هم ممکن است چنین کاری کند.
خبر خوب این است که متوسط بازار گاوی نسبت به بازار متوسط خرسی خیلی بیشتر است، به همین دلیل در دراز مدت می‌توانید با سرمایه‌گذاری در سهام پول خود را رشد دهید.
۶– سقوط بازار سهام در مقابل اصلاح
وقتی بازار سهام ۱۰ درصد یا بیشتر افت می‌کند، اصلاح بازار سهام اتفاق می‌افتد. سقوط بازار سهام یک افت ناگهانی و بسیار شدید در قیمت سهام است.
در حالی که سقوط بازار سهام می‌تواند نوید یک بازار خرسی باشد، آنچه را در بالا ذکر کردیم به یاد داشته باشید: بازارهای گاوی بیشتر از بازارهای خرس دوام دارند. این به این معناست که بازارهای سهام با گذشت زمان تمایل به افزایش ارزش دارند.
۷– اهمیت تنوع
به عنوان یک سرمایه‌گذار نمی‌توانید از بازارهای خرسی جلوگیری کنید. آنچه می‌توانید مانع آن شوید ریسکی است که از یک پورتفوی غیر متنوع ناشی می‌شود.
متنوع‌سازی به شما کمک می‌کند تا پورتفوی شما در برابر عقب نشینی‌های ناگهانی بازار محافظت شود. اگر همه پول خود را به یک شرکت اختصاص دهید، در صورتی موفق می‌شوید که به دلیل مشکلات نظارتی، ضعف رهبری عرضه آن به سرعت متوقف شود.
برای برطرف کردن این ریسک خاص شرکت، سرمایه گذاران با جمع کردن انواع مختلف سهام سعی می‌کنند توازن ایجاد کنند، ضررهای ناگزیر را متعادل کنند.
اما ایجاد یک مجموعه متنوع از سهام، به زمان، صبر و تحقیق زیادی نیاز دارد. گزینه جایگزین می‌تواند یک صندوق سرمایه گذاری مشترک، یا صندوق ETF باشد. این صندوق‌ها یک سبد سرمایه گذاری دارند، بنابراین سهام شما به طور خودکار متنوع می‌شود.
خبر خوب این است که شما می‌توانید سهام و وجوه جداگانه را در یک پورتفو ترکیب کنید. یک پیشنهاد خوب این است که حداقل ۱۰ درصد یا کمتر از پورتفوی خود را به چند سهمی که به آنها مطمئن‌تر هستید اختصاص دهید و بقیه را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار دهید.
سرمایه گذاری در بورس و سهام را از کجا شروع کنیم؟
همانطور که در ابتدای مقاله هم ذکر شد اولین قدم برای سرمایه‌گذاری در بورس این است که شما برای ثبت نام در بورس یک حساب کارگزاری باز کنید. برای دسترسی به سرمایه‌گذاری در بازار سهام به این حساب نیاز دارید.
گام بعدی تامین بودجه حساب خود با انتقال پول از حساب بانکی به حساب کارگزاری است تا بتوانید پنل‌تان را آماده معاملات مد نظرتان کنید. میزان پولی که برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنید هم باید با توجه به تحمل ریسک، اهداف و میزان پولی که احتمالا از دست می‌دهید انتخاب شود.
به یاد داشته باشید، در حالی که با گذشت زمان، ارزش سهام بورس به طور معمول افزایش می‌یابد، اما همیشه ممکن است نوسانات کوتاه مدت بازار، پول شما را در معرض خطر قرار دهد.
۱– رویکرد سرمایه‌گذاری خود را تعیین کنید
اولین چیزی که باید در هنگام حضور در بورس در نظر بگیرید این است که چگونه سرمایه‌گذاری در سهام را شروع کنید. برخی از سرمایه‌گذاران خرید سهام جداگانه را انتخاب می‌کنند، در حالی که برخی دیگر رویکردی کمتر فعال دارند.
کدام یک از گفته‌های زیر شما را به بهترین وجه توصیف می‌کند؟
- من یک فرد تحلیلی هستم و از خرد کردن اعداد و تحقیقات لذت می‌برم.
- من از ریاضی متنفرم و نمی‌خواهم یک تکلیف ریاضی مانند را انجام دهم.
- من هر هفته چندین ساعت وقت دارم تا به سرمایه‌گذاری در بورس سهام اختصاص دهم.
- من دوست دارم در مورد شرکت‌های مختلفی که می‌توانم در آنها سرمایه‌گذاری کنم، مطالعه کنم، اما تمایلی به غرق شدن در هر چیز مرتبط با ریاضی ندارم.
- من حرفه‌ای اما بسیار پر مشغله هستم و وقت لازم برای یادگیری نحوه تجزیه و تحلیل سهام را ندارم.
خبر خوب این است که صرف نظر از اینکه با کدام یک از این گفته‌ها موافق هستید، شما همچنان یک کاندیدای عالی برای تبدیل شدن به یک سرمایه‌گذار در بورس هستید.
۲– روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری در بورس سهام
سهام انفرادی: شما می‌توانید فقط اگر وقت و تمایل به تحقیق کامل و ارزیابی سهام به طور مداوم را داشته باشید، در سهام جداگانه سرمایه‌گذاری کنید. برای سرمایه گذاران باهوش و صبور همیشه این احتمال وجود دارد که به مرور زمان بازار را شکست دهند. این حالت حتی برای افرادی که با معاملات ریاضی مشکل دارند هم مناسب است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری: علاوه بر خرید سهام منفرد، شما می‌توانید در صندوق‌های سرمایه‌گذار مانند صندوق درآمد ثابت، صندوق ETF، صندوق مختلط و … سرمایه‌گذاری کنید.
سبدگردانی: سرانجام، گزینه دیگری که در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده است، استفاده از خدمات سبدگردانی است. شرکت‌های سبدگردان عملا به نمایندگی از شما در سبد سرمایه گذاری‌های متناسب با سن، تحمل ریسک و اهداف سرمایه‌گذاری شما سرمایه‌گذاری می‌کنند.
برای سرمایه‌گذاری در بورس چقدر پول لازم است؟
اول، بیایید در مورد پولی که نباید در سهام سرمایه گذاری کنید صحبت کنیم. بورس مکان خوبی برای پولی نیست که حداقل در پنج سال آینده به آن نیاز داشته باشید.
میزان پول اصلی شما همان پولی است که می‌خواهید در بازار روی آن سرمایه‌گذاری کنید. می‌توانید میزان مد نظرتان را از کمترین حالت ممکن که برای شما میسر است شروع کنید و مثلا ابتدای کار صرفا سهام عرضه اولیه بخرید.
بنابراین این که دقیقا به هر شخص گفت چه مقدار پول برای سرمایه‌گذاری در بورس لازم دارد، امکان‌پذیر و عاقلانه نیست. بهتر است شما با توجه به میزان آگاهی‌تان در ابتدا میزان مبلغ پول مدنظرتان را مشخص کنید. شاید بهتر باشد ابتدا برای آزمون و خطا هم که شده مبلغ کمی را برای سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید تا رفته رفته با افزایش آگاهی‌تان از بازار سرمایه، حجم پولتان را افزایش دهید.
یک استراتژی سرمایه‌گذاری داشته باشید، به خصوص در هنگام نوسانات بازار
به خاطر داشته باشید که بازار همیشه رو به رشد نیست، بنابراین باید همیشه آماده باشید که حتی در شرایط بد هم با داشتن یک استراتژی معاملاتی مناسب، معاملاتتان را انجام دهید.
از طرف دیگر این مساله را هم فراموش نکنید که نوسانات قطعا نگران‌کننده هستند به خصوص اگر شما تازه وارد بازار بورس شده باشید و تجربه کافی نداشته باشید. بنابراین با این اوصاف بهتر است پول خود را در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که به طور مداوم در حال رشد درآمد در طولانی مدت هستند. به این ترتیب با وجود نوسان قیمت سهام، باز هم سود خواهید کرد.
چه زمانی سهام را بفروشیم؟
دانستن زمان فروش سهام بدون داشتن وحشت و نگرانی یک مهارت اصلی برای سرمایه‌گذاران باهوش بورسی است.
سرمایه‌گذاران بزرگ دنیا اغلب می‌گویند هیچ‌وقت عاشق و شیفته سهام یک شرکت نشوید چون فرایند رشد شرکت‌ها مدام رو به تغییر است و حتی ممکن است شکست بخورند.
فقط وقت کافی را برای تحقیق و انتخاب سهام بگذارید و بخرید و در زمانی که با تحلیل‌های خود متوجه شدید سهم دیگر بازدهی ندارد یا ممکن است دچار مشکل شود با چشم باز آن را بفروشید.
دقت داشته باشید که بررسی مدام اخباری که پیرامون عملکرد یک شرکت منتشر می‌شود گاهی خیلی سخت و طافت‌فرساست. بنابراین سعی کنید چشم انداز بلند مدت برای استراتژی معاملاتی خود در نظر بگیرید تا مدام نیاز به تغییر در سهامتان نداشته باشید..
وارن بافت میلیاردر و سرمایه گذار افسانه‌ای به مردم توصیه می‌کند به جای خرید و فروش مداوم سهام، سهام چند شرکت را برای چندین دهه خریداری و نگهداری کنید. حداقل، زمان نگهداری یک سهم خوب برای یک سرمایه‌گذار باید ۱۰ سال باشد.
نتیجه‌گیری
ورود به بازار بورس باید آگاهانه و با دید باز انجام شود. بنابراین قبل از ورود به بازار سهام باید ابتدا سهام و نحوه عملکرد آن را در سطح پایه‌ای بدانید تا بتوانید بهترین سهام موجود در بازار را خریداری کنید و همیشه این نکته را به خاطر داشته باشید که در طول سرمایه‌گذاری در بورس، احتمالا شاهد نوسانات زیادی خواهید بود که با گذشت زمان بازده خوبی برایتان خواهند داشت. کافی است صبور باشید و مدام دانش خود را در زمینه شرایط و نحوه سرمایه‌گذاری در بورس بروزرسانی کنید.